جبر و اختیار در فرایند عقلگرایی اعتدالی حافظ شیرازی
Authors
Abstract:
یکی از موضوعاتی که همواره ذهن حافظ پژوهان را به خود مشغول کرده است، دیدگاه خواجه در موضوع جبر و اختیار است. جماعت قابل اعتنایی مدعیاند که خواجه در اعتقادات بسان قاطبهی اهالی فارس در آن روزگار، و از مذهب جبر پیروی میکند. برخی او را اشعری میانه، عده ای او را اختیاراندیش و جماعت کمشماری نیز صاحب نگاه امر بین الأمرینی میشناسند. در این پژوهش، همت آن است که با روش توصیفی و تحلیلی و استخراج مبانی فکری خواجه در حوزهی هستیشناسی، انسانشناسی و فرجامشناسی و با بهرهبرداری از مفاهیم و قرائن و مصرّحات موجود در شعر خواجه، دیدگاه او را در موضوع جبر و اختیار، فراچنگ آوریم. فرجام پژوهش پیشرو، موضع خواجه را در مسألهی جبر و اختیار، موافق مشرب امامیه میداند و بر نگاه «امر بین الامرینی» و عقلگرایی اعتدالی او تأکید میورزد.
similar resources
حافظ و مقوله جبر و اختیار
از گذشته تا کنون، شناختِ حافظ، دغدغه بسیاری از محقّقان زبان و ادب فارسی بوده است و در این میان بحثِ جبر و اختیار جایگاهی ویژه داشته و دارد. چنانکه بسیاری، حافظ را جبری انگاشتهاند و اندکی بر اختیارمداری او پای فشردهاند و تعدادی هم او را ابن الوقت دانسته و در واقع به جمعِ میان جبر و اختیار معتقد گشتهاند و جالب اینجاست که همه این صاحبنظران جهت اثبات مدّعای خویش به ابیاتی از حافظ تمسّک جستهاند؛ اما...
full textجبر و اختیار در جهان بینی حافظ و معرّی
مسأله جبر و اختیار یکی از جنجالیترین و غامضترین بحث های کلامی است. این بحث ریشه تاریخی بسیار قدیم دارد و در گفته ها و اندیشههای فلاسفه، عرفا، شعرا و دیگران به جلوههای گوناگون نمود یافته است. مفهوم جبر یکی از مفاهیم کلیدی و کاربردی اشعار حافظ شیرازی و ابوالعلاء معرّی است. گروهی آن دو را بر مسلک جبر و گروهی دیگر با تفسیر و تأویل ابیاتشان آنها را معتقد به اختیار میدانند. این نوشتار سعی در بررسی...
full textحافظ و مقوله جبر و اختیار
از گذشته تا کنون، شناختِ حافظ، دغدغه بسیاری از محقّقان زبان و ادب فارسی بوده است و در این میان بحثِ جبر و اختیار جایگاهی ویژه داشته و دارد. چنانکه بسیاری، حافظ را جبری انگاشته اند و اندکی بر اختیارمداری او پای فشرده اند و تعدادی هم او را ابن الوقت دانسته و در واقع به جمعِ میان جبر و اختیار معتقد گشته اند و جالب اینجاست که همه این صاحب نظران جهت اثبات مدّعای خویش به ابیاتی از حافظ تمسّک جسته اند؛ اما ...
full textجبر و اختیار در جهان بینی حافظ و معرّی
مسأله جبر و اختیار یکی از جنجالی ترین و غامضترین بحث های کلامی است. این بحث ریشه تاریخی بسیار قدیم دارد و در گفته ها و اندیشه های فلاسفه، عرفا، شعرا و دیگران به جلوه های گوناگون نمود یافته است. مفهوم جبر یکی از مفاهیم کلیدی و کاربردی اشعار حافظ شیرازی و ابوالعلاء معرّی است. گروهی آن دو را بر مسلک جبر و گروهی دیگر با تفسیر و تأویل ابیاتشان آنها را معتقد به اختیار می دانند. این نوشتار سعی در بررسی...
full textمسأله جبر و اختیار در اندیشة مولانا
یکی از پیچیدهترین مسائل فلسفی و کلامی، مسألة جبر است و اختیار. این مسأله هرگاه با مسائلی دیگر چون «جبر و تفویض»، «خیر و شر»، «حق و تکلیف» و نظایر آنها گره بخورد، پیچیدهتر میشود. مولانا در خلال مثنوی و دیوان شمس تبریزی این مسألة غامض را با چاشنی اندیشة چارهجوی و ذوق سرشار خود شکافته و هرچند پاسخی روشن برای آن نیافته، لیکن بهتر از هر متکلمی در این عرصه پر تزاحم ظاهر شده است. این مقاله، نظری...
full textMy Resources
Journal title
volume 9 issue 16
pages 105- 137
publication date 2017-03-21
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Keywords
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023